Κυριακή 9 Μαρτίου 2008

Η ιστορία μιας άνω τελείας

Η συλλογική μνήμη δεν αντέχει την αλήθεια.
Την στρογγυλεύει, την τροποποιεί. Την ακρωτηριάζει.
Και είναι τόσο ευφυής η συλλογική μνήμη, που ξεγελάει ακόμα και την μνήμη του ........δράστη του γεγονότος.
Και είναι τόσο καπάτσα η συλλογική μνήμη, που κάνει μικρές αλλά τόσο ουσιώδεις αλλαγές. Αλλάζει μια τελεία. Στην πραγματικότητα ποντάροντας στην δειλία του δράστη, ούτε καν μια ολόκληρη τελεία. Απλά καταβροχθίζει μια άνω τελεία.
Ο Γιώργος Σεφέρης γράφει για έναν από τους μεγάλους έρωτες της ζωής του την Ζακλίν Πουγιουλόν -και σίγουρα ο μοναδικός δικός της -την περίφημη άρνηση του.

Στο περιγιάλι το κρυφό
Κι άσπρο σαν περιστέρι
Διψάσαμε το μεσημέρι
Μα το νερό γλυφό

Πάνω στην άμμο την ξανθή
Γράψαμε το όνομα της
Ωραία που φύσηξε ο μπάτης
Και σβήστηκε η γραφή

Με τι καρδιά, με τι πνοή
Τι πόθους και τι πάθος
Πήραμε τη ζωή μας.
Λάθος!
Κι αλλάξαμε ζωή

Αυτό το γράμμα στέλνει στην τρελαμένη από έρωτα Ζακλίν.
Και εκείνη επενδύει σε εκείνο το μικρό θαυμαστικό.
Χτίζει ένα τρελό όνειρο σε εκείνη την καθαρή τελεία που ο Yorgos βάζει πριν το λάθος, πιστεύοντας ότι θα καταφέρει να τον πείσει να ξεπεράσει τις απόπειρες αυτοκτονίας της Μάρως Σεφέρη και ότι η «Στέρνα» αποτελεί το σύμβολο του θανάτου ή άντε και της παράδοσης και όχι τη κωδική ονομασία του υπόγειου διαμερίσματος όπου ο Yorgos συναντούσε κρυφά την λαμπερή και τόσο ιδιαίτερη Λουκία Φωτοπούλου.
Μπορείς να ζήσεις μια ζωή κρεμασμένη σε μια τελεία;;;;
Μπορείς να αντέξεις ότι όταν δημοσιεύεται το ποίημα και αυτή η τελεία εμφανίζεται σαν ....άνω τελεία;;;
Mε τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος,
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.

Προφανώς μπορείς.

Όλος ο κόσμος τραγουδάει αυτό το μελοποιημένο ποίημα, με την βεβαιότητα που ουδέποτε είχε το κουράγιο να διαψεύσει ο ...ποιητής, ότι το όνομα που γράφτηκε σε αυτή την καυτή ξανθή άμμο ήταν το όνομα της ελευθερίας.
Όταν η Ζακλίν έρχεται στην Αθήνα να δει τον ετοιμοθάνατο Σεφέρη στον Ευαγγελισμό, δεν της επιτρέπουν να τον δει. Και μένει στην Αθήνα τον καυτό Σεπτέμβριο του 1971 η Ζακλιν και περιμένει.
Αλλά η ιστορία τιμά πάντα τους τρελούς και τους ερωτευμένους. Έστω κρυφά. Έστω μίζερα.
Γιατί η Ζακλίν, ακούει το μέγα πλήθος που ακολουθεί το φέρετρο του Σεφέρη να τραγουδάει με μέγα πάθος «το περιγιάλι το κρυφό».
Και ο κόσμος, ο λαός του Yorgos, δεν ξέρει ότι αυτό που τραγουδάει το λένε ΑΡΝΗΣΗ, Αλλά η Ζακλίν το ξέρει......
Και, η τελεία επιτέλους παίρνει την εκδίκηση της και την θέση που της αξίζει.

Υ.Γ. Από το ημερόλογιο του Γιώργου Σεφέρη
Ο άνθρωπος είναι πάντα διπλός:εκείνος που πράττει, κι εκείνος που βλέπει τον εαυτό του να πράττει,
εκείνος που υποφέρει, κι εκείνος που βλέπει τον εαυτό του να υποφέρει,
εκείνος που αισθάνεται, κι εκείνος που παρατηρεί τον εαυτό του να αισθάνεται.
Όταν λέω εγώ, τι εννοώ, το Α ή το Β εγώ μου;
Κι αυτό δείχνει πως είναι σχεδόν αδύνατο να είναι κανείς ειλικρινής.

5 σχόλια:

tractatus είπε...

και λίγο πιο κάτω (σ.48)
...............
"Οταν κοιτάζω πίσω τα σπαταλημένα νιάτα μου, βλέπω μονάχα ένα πράγμα που ν' αξίζει κάτι: την προσηλωμένη μου αναμονή. Τώρα αισθάνομαι πως η αναμονή εκείνη γίνεται μια διαθέσιμη δύναμη. Κι όλο το ζήτημα είναι να μπορέσει κανείς να τη χρησιμοποιήσει, να την κατευθύνει αυτή τη δύναμη, προτού χάσει τη φρεσκάδα της, προτού χαλάσει"

OnWine είπε...

Ο Σεφέρης, η Ζακλίν, το ποίημα, το τραγουδι.
...και η τελεία...

Μιά τελεία στοιχειώνει την ζωή της Ζακλίν, αλλάζει την έννοια στο ποίημα...
Ο Μπιθικότσης την αγνοεί, το ποίημα αλλάζει νόημα, εκφράζει πιά -κατά λάθος- τις τόσες ζωές των απλών ανθρώπων που πήραν τον άλλο, τον λάθος δρόμο! Εκφράζει τον καημό του κοσμάκη. Τραγουδιέται από όλους- ένα λάθος!.

Ο ποιητής το αποδέχεται... ενστερνίζεται το λάθος οταν βλέπει -κατάπληκτος- την επιτυχία του λάθους του, οταν διαπιστώνει τι αντιπροσωπεύει το λάθος του γιά το λαό... και τι ποιό ανθρώπινο, δεν το "ανακοινώνει"...

Αραγε, οταν η Ζακλίν ακούει το τραγούδι... τι ξέρει, τι καταλαβαίνει, τι θέλει να πιστέψει? Την "αρνηση" ή αυτό που τραγουδα ο κόσμος όλος....

Οι λέξεις, Κατερίνα.... ο πιό ατελής τρόπος επικοινωνίας, και γι΄αυτό ακριβώς, το εργαλείο των ποιητών...

Ανώνυμος είπε...

ti na po? Katerina m esteilles...

panta nomiza oti den yparxei teleia...

makis

Meropi είπε...

Κατερίνα μου,
βλέπω ότι σε απασχολεί πολύ ο έρωτας στις αναρτήσεις σου και ιδίως ο περίεργος, ο αταίριαστος (βλ. Μαριέττα, Ανδρέας Παπανδρέου και τώρα Σεφέρης). Ξέρεις κι εγώ έχω προβληματιστεί πολύ με αυτή την τελεία (κάτω ή άνω). Νομίζω όμως και με την τελεία ή και χωρίς αυτήν η τελική ανάλυση του κειμένου καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα. Ότι δηλαδή πήραμε τη ζωή μας με πόθους και πάθους και αυτό ήταν λάθος. Και αλλάξαμε ζωή. Μήπως γέρασα και ερμηνεύω έτσι το κείμενο;; Διόρθωσε με αν έχω λάθος.

katerina είπε...

@Makis
Μάκη μου, σε "διεφθειρε" η ομίχλη;;;;
Εσύ σύντροφε Portobello κοιτάς μπροστα, ε, εμεις εδω παρελθοντολογούμε.
Καλως ήρθες αλλά μην κάτσεις πολύ, φύγε γρήγορα, μεινε με την μικρή εικόνα, μην εντρυφήσεις στην μεγάλη......

@μερόπη
δεν μπορω να φανταστω "ταιριαστό έρωτα". Εκει απλά μιλάμε για "αξιοπρεπή έρωτα". Ερωτα στα μάτια των άλλων. Και καλή μου, δεν γερνάει ποτέ κανείς. Παρα μόνο στα μάτια των άλλων.