H Ρένα Δούρου απαντά για/στα SM

Κατερίνα,

Ανέμενα αντιδράσεις για τους «140 χαρακτήρες», ωστόσο δεν θα κρύψω ότι με εξέπληξε η βιαιότητα κάποιων από αυτές στο τουίτερ, πολλώ δε μάλλον όταν ήταν φανερό ότι ορισμένοι από τους επικριτές μου, δεν είχαν καν μπει στον κόπο να διαβάσουν το κομμάτι. Ο στόχος μου πάντως ήταν να θέσω μερικά ερωτήματα σχετικά με τα social media, που τα γνωρίζω «εκ των έσω» και θεωρώ ότι σήμερα απομειώνεται ο αρχικός τους, επικοινωνιακός, συχνά ανατρεπτικός, χαρακτήρας. Και τούτο όχι για νομοτελειακούς λόγους αλλά ακριβώς λόγω της χρήσης που τους γίνεται από πολίτες και πολιτικούς.

Δυστυχώς, πέραν της εκτόξευσης συνοπτικών (140 χαρακτήρες γαρ) καταγγελιών εναντίον μου που με… κατακεραύνωναν, δεν διατυπώθηκε τίποτε που να συνιστά αφετηρία για να πάμε τη σκέψη μας λίγο παραπέρα. «Τίποτε»; Όχι ακριβώς. Η ανάρτησή σου δείχνει ότι τελικά το κομμάτι μου δεν έπεσε στη θάλασσα σαν άδειο μπουκάλι.

Καταρχήν, η λογική Αποστολέα (Πομπού) – Παραλήπτη (Δέκτη) στην οποία αναφέρεσαι, αποτελεί πράγματι στέρεο μέσο ανάλυσης που αφορά ΚΑΙ στα social media και μάλιστα με επαναστατικό τρόπο καθώς ο παθητικός Δέκτης (πολίτης, καταναλωτής, κ.α.) μετατρέπεται πλέον σε ενεργό Πομπό, αντιστρέφοντας τη μονόδρομη σχέση που είχαν επιβάλλει τα παραδοσιακά ΜΜΕ (Τύπος, ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ). Ωστόσο αμφιβάλλω αν αυτή η εξέλιξη έλαβε χώρα ενώ «χανόταν ο κοινός κώδικας επικοινωνίας» της «τηλεοπτικής παντοκρατορίας», απλά γιατί θεωρώ ότι μάλλον δεν υπήρξε ποτέ – «τρελή του σπιτιού» ονόμασαν την τηλεόραση στις δημοκρατικές κοινωνίες, οι γάλλοι κοινωνιολόγοι Ντομινίκ Βολτόν και Ζαν Λουί Μισικά (στο βιβλίο τους «La folle du logis», όπου εξετάζουν τη θέση της στο δημόσιο χώρο και τους νέους κανόνες που εισαγάγει στο πολιτικό παιχνίδι). Και τούτη είναι μια συζήτηση που δεν πρόκειται να κλείσει εύκολα.

Όπως άλλωστε και η συζήτηση για τη λειτουργία και τη σημασία των social media. Επεσήμανα ήδη την τάση απομείωσης της λειτουργίας τους, που σε άλλες κοινωνίες παραμένει επαναστατική, όπως π.χ. στις περιπτώσεις αυταρχικών καθεστώτων της Μέσης Ανατολής, όπου τα sm λειτουργούν ως μέσα χειραφέτησης έναντι των «κλειδωμένων» ΜΜΕ. Μία λογική ανάθεσης φαίνεται ότι κυριαρχεί και σε αυτά: κριτική ή (και) «κράξιμο» των πολιτικών (και όχι μόνο) καθώς και αξιολόγηση των πολιτικών πριν από την κάλπη. Δηλαδή στα καθ’ ημάς, οι χρήστες των sm, πολιτικοί και πολίτες, τείνουν σε μια ναρκισσιστική χρήση, με ορισμένους από τους μεν να τα χρησιμοποιούν σε αντικατάσταση πιο παραδοσιακών βημάτων έκφρασης γνώμης (π.χ. Βουλή), και κάποιους από τους δε, να συγχέουν δημόσια και ιδιωτική σφαίρα, στο όνομα μιας ενημέρωσης που την εκλαμβάνουν με πολύ προσωπικό τρόπο. Και τούτη η εξέλιξη με προβληματίζει, τόσο λόγω του περιεχομένου όσο και του σύντομου χρόνου μέσα στον οποίο φαίνεται ότι συντελείται.

Τέλος, σε ό,τι αφορά στην ανωνυμία. Δεν προέβην σε κανενός είδους αξιολογική κρίση – υπέρ ή κατά. Απλά διαπίστωσα ότι αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά των sm, μαζί με τη δυνατότητα που έχουν μικρές ομάδες να έχουν, αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους τους, παρουσία σε αυτά για δημιουργία εντυπώσεων. Έχω απόλυτη συνείδηση ότι το θέμα συνιστά «ναρκοθετημένο πεδία» με όχι εύκολες απαντήσεις.

Αλλά είπαμε. Η συζήτηση για τα sm τώρα ξεκινά. Και αξίζει, νομίζω, να συνεχιστεί από όλους όσοι τα γνωρίζουμε, τα χρησιμοποιούμε και δεν επιθυμούμε να τα δούμε να καταλήγουν απλοί ιμάντες μεταβίβασης συνθημάτων ή πεδία επανάληψης πολιτικών αντιπαραθέσεων…

Με εκτίμηση,

Ρένα Δούρου

Η απάντηση της Ρένας Δούρου  σε αυτήν μου την ανάρτηση

Η επιλογή της φωτογραφίας αποκλειστικά δική μου

Ο Εγγλέζος, ο Κανίβαλος και η Benetton

Γνωστό το  ανέκδοτο με τον Φύλαρχο χωριού Κανιβάλων που… δεξιώνεται τον Εγγλέζο Ταγματάρχη,  με μενού, το κρέας των νεκρών πολεμιστών της αντίπαλης φυλής. Κι όταν ο Ταγματάρχης που επαίρεται για τους πολέμους και τις μάχες που έχει συμμετάσχει, αυτές με τους χιλιάδες νεκρούς, αρνείται ως… πολιτισμένος να φάει ανθρώπινο κρέας, ο Φύλαρχος έκπληκτος τον ρωτάει «κι αφού δεν τους τρώτε γιατί σκοτώνετε τόσους πολλούς?»

Δεν ξέρουμε τη συνέχεια αυτής της εποικοδομητικής …συζήτησης μιας που όλα τα καλά παραμύθια τελειώνουν χωρίς ποτέ να εξηγήσουν γιατί τα Πριγκιπόπουλα παντρεύονται Σταχτοπούτες , ή γιατί στα τηλεοπτικά σηριαλ, ο πλούσιος δεν παντρεύεται τελικά την όμορφη, κακιά, πλούσια αλλά την πτωχή πλην τιμία, που κι ασκημούτσικη θα την πεις.

Δεν ξέρουμε αν ο Άγγλος εξήγησε στον Φύλαρχο ότι στο καπιταλισμό η παραγωγή δεν είναι θέμα ικανοποίησης της ζήτησης αλλά θέμα ΑΝΑζήτησης της υπεραξίας.

Και με τι …θεό να εξηγήσει ο Εγγλέζος στον Κανίβαλο την Εκμετάλλευση?

Με ποιον ιεροκήρυκα, να του μιλήσει άλλοτε για την κατανάλωση και το lifestyle, κι άλλοτε για την στέρηση και τον εξαγνισμό  από την προηγούμενη …αμαρτία. Κι όλα αυτά να αγιοποιούνται από τον ίδιο ρήτορα, και να εξαγιάζονται μέσα από τις ίδιες λέξεις.

Κι ο Φύλαρχος, αν δεν είχε προλάβει να μολυνθεί  από παπάδες  και φιλελευθευρίζοντες (sic!) τηλε-ευαγγελιστές του φεουδαλισμού, θα του έδειχνε τη φυλή του, και θα του έλεγε ότι η άκρατη εμπιστοσύνη στο άτομο, εκεί, δεν πουλιέται σαν ένδειξη αυτοπεποίθησης, αλλά σαν ιδεολόγημα για ένα απλουστευμένο σύμπαν. Πιο απλοϊκό  και από του Κανιβάλου.

Γιατί και στη τελευταία Κοινότητα,  του πιο απομακρυσμένου σημείου του πλανήτη, δεν είναι δυνατόν να αγνοήσεις την κοινωνική πολυπλοκότητα.

Ναι, ο Εκμεταλλευτής* θα τσακίζει διαρκώς το κοινωνικό σώμα.  με ηθικολογικές νόρμες, νόμους, και τεχνοκρατισμούς που ακόμη κι όταν φαίνονται ανίσχυροι  κι ειρηνικοί, θα είναι εξόχως επιβλητικοί.

Κι οι κώδικες θα είναι πάντα ίδιοι με τους θρησκευτικούς. Αυτούς που δουλεύουν οι κάθε λογής «παπάδες» για να διαχειριστούν το υπαρξιακό άγος των ανθρώπων  και λέγονται θρησκείες.

 Κι σήμερα στον …ανεπτυγμένο κόσμος  μας, ο μόνος  …υγιής  ανταγωνισμός που υφίσταται είναι αυτός είναι μεταξύ ….φιλελευθέρων και …παπάδων. Με το ίδιο ακριβώς ηθικολογικό υπόβαθρο, με την ρητορεία και για τους ίδιους πελάτες.

Αμάρτησες που μπήκες στον πειρασμό. Εξαθλιώσου να εξαγνιστείς. Φτώχυνε για να αποδείξεις ότι περνάς από την τρύπα της βελόνας μας. Πίστευε-στους ειδικούς- και μη έρευνα.

Μόνο που καλοί κ αγαθοί μου ρήτορες, παπάδες του οικονομικού φιλελευθερισμού, θα έπρεπε να γνωρίζετε αυτό που ο Φύλαρχος …ξέρει. Εκεί που συγκροτείται η εξουσία, ΕΚΕΙ, ακριβώς  στο ίδιο σημείο χτιζονται οι όροι της αμφισβήτησης της.

Είδα…αυτό! Και στο …χριστιανικό “unhate” με την ηθικολογική του νότα,  για τον μόνο που ΔΕΝ ένοιωσα τρόμο ήταν ο Κανίβαλος.

*πολυκεντήσαμε τη λέξη Καπιταλιστής, κι όπως όλα τα πολυχρησιμοποιημένα καταντάμε  στρογγυλές ευνουχισμένες ορολογίες, κι ίσως πια λησμονήσαμε  ότι το ιερό σώμα του καπιταλισμού είναι η εκμετάλλευση.  

Απαντώντας στη Ρένα Δούρου

Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλο τα ίδια μένουν…

Ποια ήταν άραγε η καινοτομία του twitter?

Μα οι 140 χαρακτήρες.

Αυτοί οι 140 χαρακτήρες που κάνουν το επιχείρημα ατάκα και την ατάκα επιχείρημα. Με όλη την γοητεία, την ταχυτητα και την ευκολία  της ατακας.  Όταν ο ...προφήτης(?) McLuhan ισχυριζόταν ότι η μορφή του μέσου καθορίζει τα μηνύματα που το μέσο μεταδίδει, μιλούσε για την σχέση μέσου-μηνύματος και τα προσδιόριζε  ως  αλληλένδετα.

Μεγάλα τα ερωτήματα της ανάρτησης. Και αν σε γλώσσα τηλεοπτική ή blog θα έγραφα «εκτιμώ που τα θέτεις», σε γλώσσα …twitter γράφω «γουστάρω που τα βάζεις». Και γουστάρω, όχι γιατί συμφωνώ ή διαφωνώ με την καταγραφή που κάνεις, αλλά γιατί εκτιμώ πάντα τους ανθρώπους που δεν διστάζουν να τσαλακώσουν την ΕΙΚΟΝΑ τους  αντιδρώντας στην εκάστοτε …πολιτική ορθότητα όπως αυτή επιβάλλεται, μιντιακά, πολιτικά, κοινωνικά ή …SMιντιακά.

 Η τεχνολογία έδωσε στον …καθένα(?)-όχι και αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα- ένα χωνί, ένα μεγάφωνο, ένα λογαριασμό να μιλήσει και να ακουστεί ως  Αποστολέας ενός Μηνύματος. Ο Παραλήπτης του …τηλεοπτικού μηνύματος έχει πλέον την δυνατότητα να γίνει Αποστολέας.

Που βρισκεται η μεγάλη καμπή  της τηλεοπτικής παντοκρατορίας σε μεγάλες πια μερίδες …κοινού-πιθανότατα και πλειοψηφικές? Όταν χάθηκε ο κοινός κώδικας επικοινωνίας Αποστολέα-Παραλήπτη. Όταν οι τηλεοπτικοί πολιτικοί πρωταγωνιστές  έπαψαν να  κοινωνούν πλέον με τους θεατές πολίτες. Όλοι? Όχι, αλλά η απλοϊκότητα είναι ίδιον κοινωνιών που αποσυντίθενται δημιουργώντας  εύκολους εχθρούς και δύσκολους συμμάχους. Και αλλοίμονο στα SM που δεν θα ήταν μια μικρογραφία της κοινωνίας. Αυτό πιθανα θα σήμαινε ότι  χειραγωγούνται.

Ο Έκο ισχυρίζεται ότι μόνο σε πολύ καθυστερημένες χώρες, φασίστες στρατηγοί κάνουν πραξικοπήματα με τανκς όταν με ελάχιστο συγκριτικά «κόστος»  ελέγχεται η Επικοινωνία.

Η Γώγου το λέει ποιητικότερα  «στο μυαλό είναι ο στόχος»

Ναι, λοιπόν τα μέσα είναι παντοδύναμα. Όλα τα ΜΕΣΑ. Και τα SM.

Και τα SM θα απαξιωθούν όταν θα γίνουν τηλεόραση. Όταν ο Αποστολέας και ο Παραλήπτης δεν θα έχουν πλέον Κοινό Κώδικα Επικοινωνίας. Κι αυτό δεν γίνεται μόνο με τα 5-10 συμφέροντα που μπορεί να εξυπηρετούν 5-10... κανάλια. Προσωπικά ποτέ δεν πίστεψα ότι οι καθεστωτικοί δημοσιογράφοι πληρώνονται από …διάφορες μυστήριες  πηγές  για να επικοινωνήσουν  ότι …λένε. Ξέρουν όμως τι …οφείλουν να επικοινωνήσουν  για να διατηρήσουν ένα ή περισσότερους μισθούς. Έτσι ΑΚΡΙΒΩΣ κι οι χρήστες των SM εύκολα μπορούμε να ενδυθούμε ρόλο γνωρίζοντας δημοφιλία.  Δεν είναι απαραίτητα κακό. Κοινωνικό δεδομένο είναι. Τα SM πίσω τους έχουν όλους εμάς και τον καθένα ξεχωριστά που …εκπαιδευτήκαμε και…τηλεοπτικά.

Και όταν αυτό θα …ωριμάσει ακόμη περισσότερο, θα σαπίσει και θα τελειώσει απαξιωμένο. Και τότε κάτι άλλο θα το αντικαταστήσει. Μέσα σε ένα αέναο κύκλο φθοράς. Ανθρώπινο.

Όσον αφορά στην ανωνυμία και στην επωνυμία η Κοινωνία ας μην επιστρέψει σε Πουριτανισμούς και Καλβινισμούς που έχουν πια ξεπεραστεί ιστορικά. Κι ο Lavoisier φοροεισπράκτορας του Λουδοβίκου ήταν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο «πρώτος νόμος της Χημείας» δεν είναι θεμελιακή αρχή για την Επιστήμη. Πιθανότατα δε, σήμερα, ο Cromwell να φορούσε blue jeans

Προσωπικά δεν με ενοχλεί  διόλου η φθορά των SM όπως ακριβώς δεν με απασχολεί η φθορά του Τύπου και της Τηλεόρασης.  Με προβληματίζει όμως περισσότερο μήπως τα SM γίνουν ένα μικρό αυτιστικό χωριό, ένα ελιτίστικο χωριό που ζει στη καρακοσμάρα του- δεδομένου σε ένα πλήθος 8.000.000 Πολιτών, 200.000(?) λογαριασμοί …επικοινωνούν μεταξύ τους και δίνουν τον τόνο. Και τότε θα πεθάνουν πολύ γρηγορότερα από το …αναμενόμενο. Θα... πεθανουν για το επομενο. Γιατί και για την Επικοινωνία… όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλο τα ίδια μένουν…

Σεπτέμβρης

Είναι όμορφο το τέλος. Ο Σεπτέμβρης θαρρείς  μαζεύει όλη τη χαύνωση  ενός επίφοβου καλοκαιριού κι την δροσίζει, την εξατμίζει. Οι αναβολές, οι διαχειρίσεις, οι  επιστροφές, ξεβάφουν  τις πορφύρες τους, κι ξεμένουν από λόγο ύπαρξης.  Η μεταβατικότητα σώνεται, λειώνει σαν ξεχασμένο παγωτό σε χλιαρό πάγκο. 

Τούτο   το Σεπτέμβρη με γυροφέρνει εκείνη η μαγική φράση του Μπαρνς: "Δεν πιστεύω στο Θεό αλλά μου λείπει"