Δικιά σου είμαι....

Ήταν μέρες περίεργες αυτές οι μέρες του Σεπτέμβρη όταν ήμουν παιδί.
Είχαν μια γλυκόπικρη γεύση. Όχι, δεν ήταν μέρες μνημόσυνου. Δεν ταιριάζει η λέξη μνημόσυνο στις δυο γυναίκες της ζωής μου. Αυτές δεν έκαναν ποτέ μνημόσυνα, αυτές κοίταζαν πάντα μπροστά. Το …πίσω, ακόμα και το όποιο θλιβερό πίσω, το αντιμετώπιζαν περήφανα, καμαρωτά, «τα καταφέραμε» λέγανε.

Ποτέ δεν τις άκουσα να μεμψιμοιρούν για το τι χάσανε, ότι κι αν χάσανε, και τουλάχιστον η μία έχασε πολλά….
Πάντα τις άκουγα να περιμένουν αυτό το …..καλό που ……θα έρθει….
Κι ότι καλό πια για αυτές, θα ερχόταν .....από μένα.

Τις θυμάμαι ηλικιωμένες. Αλλά πάντα όμορφες. "Θεωρητικές" όπως τους άρεσε να αυτοαποκαλούνται.
Μεγάλωσα μαζί τους. Μεγάλωσα στα χέρια τους. Και τις λάτρεψα.

Σμυρνιές.............

Ναι, ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό της Σμυρνιάς, που δεν διασώζεται πια, παρά μόνο σε κάποιες παλιές ασπρόμαυρες ταινίες του ελληνικού σινεμά.

Η γιαγιά μου και η Σόνια.

Η Σόνια που ξέμεινε σπίτι μας από κάποιες πιο .....ανθηρές εποχές.


Τις πρώτες μου γνώσεις στα ….μαθηματικά τις απέκτησα από …….ανάγκη. Πριν από τα τρία μου χρόνια, κατάλαβα ότι έπρεπε να μάθω να μετράω. Όχι πολύ, μέχρι το 12 χρειαζόμουνα. Να μετράω τους χτύπους του ρολογιού που έφταναν αχνά στο δωμάτιο μου, κάτω, από το σαλόνι.

Από τις 8 που η μαμά μου με φιλούσε μάλλον τυπικά στο μέτωπο γκρινιάζοντας είτε γιατί δεν έπλυνα τα δόντια μου, είτε γιατί έχυσα το γάλα μου στον νεροχύτη, είτε γιατί …πάντα κάτι υπήρχε, από τις 8 που έκλεινε το φως στο δωμάτιο μου, κάρφωνα τα μάτια μου στο αχανές ταβάνι και μετρούσα. Μετρούσα τους πολλούς και το ένα χτύπο κάθε μισή ώρα.

Συχνά ανυπόμονη, όταν παρά τις διαβεβαιώσεις της μαμάς μου, ότι οι δράκοι και οι γίγαντες δεν ήταν κρυμμένοι στις κουρτίνες του παραθύρου και στις σκοτίες του ταβανιού, εγώ ……Tους έβλεπα να παραφυλάνε πότε θα κοιμηθώ, και με την ελπίδα ότι έχω κάνει λάθος στο μέτρημα των χτύπων του ρολογιού, έκανα το μεγάλο βήμα νωρίτερα.

Διέσχιζα ξυπόλυτη τον παγωμένο διάδρομο, έσπρωχνα την επιμελώς μισάνοιχτη πόρτα του δωματίου της γιαγιάς μου, και χωνόμουνα στον ζεστό παράδεισο του κρεβατιού και της αγκαλιάς της.

Ένα κρεβάτι ζεστό από το κορμί της και την θερμοφόρα στα πόδια, ένα μαξιλάρι μυρωδάτο από το ροδόνερο που έλουζε τα μαλλιά της, μια αναπνοή μυρωμένη από μέντα, η φωνή που με καλωσόριζε με εκείνο το ψιθυριστό hos geldin και μια αγκαλιά να χωθώ.
Οι δράκοι μπορούσαν να αναπαυθούν μόνοι τους πια στο δωμάτιο μου.

Εγώ…. είχα αλλού να πάω

Η γιαγιά μου με έπαιρνε από το χέρι και χανόμαστε στους λαμπερούς δρόμους της Σμύρνης…. Φεύγαμε από τον Μπουρνόβα να πάμε στην Αγία Φωτεινή, να ανάψουμε ένα κεράκι και όχι όχι δεν ζητάμε τίποτα από την χάρη της, ένα ευχαριστώ να πούμε για όλα όσα έχουμε, για όλα όσα θα έρθουν. Και τα καλά και τα κακά.

Το πρωί με έβρισκε χορτασμένη από τα γλυκά, τις πουτίγκες, και τα φοινίκια, κουρασμένη από την ατέλειωτη βόλτα στην Promenade.

Στα παραμύθια με τις Χιονάτες, τις Σταχτοπούτες, τις ωραίες Κοιμωμένες της μαμάς μου, η γιαγιά μου και η Σόνια είχαν να αντιπαραβάλλουν σκηνές, ιστορίες, μύθους από μια Σμύρνη λαμπερή, μαγική, ένα χωνευτήρι πολιτισμών, μια πόλη που άκμαζε, που αγκάλιαζε τους πάντες, που συχωρούσε τους πάντες, και που ίσως ποτέ δεν υπήρξε παρά μόνο στην νοσταλγία όλων όσων την στερήθηκαν.

Έκοβε η μία, έραβε η άλλη, έχτιζε παραμύθια η μία, κένταγε τις λεπτομέρειες η άλλη.

Πόσο χαζή μου φαινόταν η Σταχτοπούτα, πόσο ξενέρωτη η Χιονάτη, όταν εγώ ζούσα τις περιπέτειες της Ελένης που φτωχή, κόρη της ...δούλας της Μαργής, ανακάτευε βοτάνια και είχε στα πόδια της τον Αλέκο, τον Τζώρτζη και τον Μανώλη μαζί. Παλικάρια δυο μέτρα, με βιός, με γνωριμίες, με χέρια που κάρβουνο πιάνανε και χρυσάφι γινόταν, με βλέμμα που σε κοιτούσε κι έλιωνες, και με φιλί που υποσχόταν τον Παράδεισο…

Πόσο να με αγγίξει ο Αντερσεν, όταν εγώ ....ήξερα ότι αρκεί μια Πανσέληνος και λίγες σταγόνες από ciceks για να έχεις ότι λαχταράς…..

Πόσο να με εντυπωσιάσει ο Κοντορεβιθούλης και τα ψίχουλα του, όταν εγώ ήξερα το μυστικό της θείας Μαρίας που ...κάποτε λεγόταν Γκιουλσά.
Που μέσα στο μακελειό της καταστροφής, την έκλεψε ο αδελφός της γιαγιάς μου, την έφερε μαζί του χωρίς ποτέ να ομολογήσει κανείς ότι είναι Τούρκα.
Δεν ήξερε η έρημη η Γκιουλσά λέξη Ελληνικά, δεν είχε κάνει ποτέ τον σταυρό της.
Είπαν ότι είναι μουγκή, χρόνια ολόκληρα δεν μίλησε, κουβέντα δεν βγήκε από το στόμα της, τα παιδιά της τα γέννησε χωρίς έναν αναστεναγμό, χωρίς ένα αχ…... Μην προδοθεί.
Μόνο τα βράδια έκλαιγε στο κρεβάτι της, στην αγκαλιά του άνδρα της.

Όταν κάποτε ένοιωσε ότι έμαθε την γλώσσα, την πήγαν στην Παναγιά της Τήνου, κι εκείνη ....μεγαλόψυχη με όλες τις γυναίκες που πολύ πονέσανε, με όλες τις γυναίκες που …..η στιγμή άλλαξε την ζωή τους, με όλες τις γυναίκες που ο έρωτας άλλαξε το ριζικό τους....έκανε το θαύμα της και …..μίλησε η ...Μαρία.

Στην πράξη, και οι δύο λατρεμένες μου, δεν είχαν προσωπικές μνήμες από την μαγική Σμύρνη που μου εξιστορούσαν, μιας που κι αυτές ακουστά τις είχαν, από μάνες, μεγαλύτερα αδέλφια, θείες, συγγενείς. Η μία είχε έρθει 5 χρονών και η άλλη μόλις δύο.
Αλλά η Ανατολή ήταν μέσα τους. Έμαθαν να την κουβαλάνε, έμαθαν να την αναγνωρίζουν, έμαθαν να την μοιράζονται, έμαθαν να την νοσταλγούν. Και πάνω από όλα έμαθαν να την μεταφέρουν, για όποιον ήθελε να γοητευτεί από αυτήν.....
Και εγώ ήθελα τόσο πολύ......

Η πρώτη «κακιά» κουβέντα, η πρώτη απαξιωτική λέξη που έμαθα να προφέρω ήταν η λέξη "παλιολλαδίτης". Ναι έτσι όπως το γράψω, όχι ΠαλαιοΕλλαδίτης, αλλά παλιολλαδίτης και συνήθως συντασσόμενο με ένα πφφφφφφφφφφφ, με ένα "τι να λέμε τώρα παλιολλαδίτης.....", "τι περιμένεις τώρα, παλιολλαδίτισσα...."

Όταν κάποιος ήταν αγενής, όταν κάποιος ήταν τσιγκούνης, όταν κάποιος ήταν πικρόχολος, όταν κάποιος ήταν εριστικός.....η αιτιολογία ήταν πάντα «πφφφφφφ παλιολαδίτης.....»
Όταν κάποια ήταν στρυφνή, όταν κάποια ήταν αγέλαστη, όταν κάποια ήταν κακοντυμένη, όταν κάποια ήταν άσκημη.....ήξερα.... «πφφφφφφφφφφ παλιολαδίτισσα»


Τέτοιες μέρες του Σεπτέμβρη, οι δυο γυναίκες της ζωής μου, κάνανε τον σταυρό τους για όσα δεν έμελλε να ζήσουν και για όσα περίμεναν να έρθουν.

Τέτοιες μέρες του Σεπτέμβρη η μια ψιλόκοβε το μελισσόχορτο, το δεντρολίβανο, το κυπαρίσσι, και η άλλη τα κοπανούσε στο μικρό ασημένιο γουδί, μαζί με αμυγδαλέλαιο για να κάνουν το «νυχτικό». Την μαγική κρέμα νύχτας που πρέπει να φοράνε οι γυναίκες το βράδυ όταν κοιμούνται δίχως .....άντρα, δίχως αγκαλιά.
Πίστευαν φανατικά ότι το άσπρο δέρμα μιας γυναίκας το συντηρεί η ηρεμία που προσφέρει η ανάσα του άντρα στο προσκέφαλο της.
Χήρα η μια, γεροντοκόρη η άλλη, άντρα δεν είχαν το βράδυ, αλλά είχαν ...το «νυχτικό».

Τέτοιες μέρες του Σεπτέμβρη η γιαγιά μου έκανε ένα μεγάλο ταψί κανταΐφι για να γλυκάνει τις ......ψυχές όλων όσων δεν γνώρισε. Αλλά ήταν ....οι δικοί της.

Τέτοιες μέρες του Σεπτέμβρη η Σόνια με πήγαινε να ανάψουμε ένα καντήλι σε έναν τυχαίο τάφο στο νεκροταφείο για την μάννα και τον πατέρα που έχασε, και που τάφο δεν είχαν ....πουθενά.

Με έμαθε η Σόνια πως, ότι αγαπάμε …..δικό μας είναι.
«Δικιά μου δεν είσαι εσύ yesilgoza;;;» με ρωτούσε….
Και απαντούσε μόνη της… «δικιά μου είσαι»