H Ρένα Δούρου απαντά για/στα SM

Κατερίνα,

Ανέμενα αντιδράσεις για τους «140 χαρακτήρες», ωστόσο δεν θα κρύψω ότι με εξέπληξε η βιαιότητα κάποιων από αυτές στο τουίτερ, πολλώ δε μάλλον όταν ήταν φανερό ότι ορισμένοι από τους επικριτές μου, δεν είχαν καν μπει στον κόπο να διαβάσουν το κομμάτι. Ο στόχος μου πάντως ήταν να θέσω μερικά ερωτήματα σχετικά με τα social media, που τα γνωρίζω «εκ των έσω» και θεωρώ ότι σήμερα απομειώνεται ο αρχικός τους, επικοινωνιακός, συχνά ανατρεπτικός, χαρακτήρας. Και τούτο όχι για νομοτελειακούς λόγους αλλά ακριβώς λόγω της χρήσης που τους γίνεται από πολίτες και πολιτικούς.

Δυστυχώς, πέραν της εκτόξευσης συνοπτικών (140 χαρακτήρες γαρ) καταγγελιών εναντίον μου που με… κατακεραύνωναν, δεν διατυπώθηκε τίποτε που να συνιστά αφετηρία για να πάμε τη σκέψη μας λίγο παραπέρα. «Τίποτε»; Όχι ακριβώς. Η ανάρτησή σου δείχνει ότι τελικά το κομμάτι μου δεν έπεσε στη θάλασσα σαν άδειο μπουκάλι.

Καταρχήν, η λογική Αποστολέα (Πομπού) – Παραλήπτη (Δέκτη) στην οποία αναφέρεσαι, αποτελεί πράγματι στέρεο μέσο ανάλυσης που αφορά ΚΑΙ στα social media και μάλιστα με επαναστατικό τρόπο καθώς ο παθητικός Δέκτης (πολίτης, καταναλωτής, κ.α.) μετατρέπεται πλέον σε ενεργό Πομπό, αντιστρέφοντας τη μονόδρομη σχέση που είχαν επιβάλλει τα παραδοσιακά ΜΜΕ (Τύπος, ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ). Ωστόσο αμφιβάλλω αν αυτή η εξέλιξη έλαβε χώρα ενώ «χανόταν ο κοινός κώδικας επικοινωνίας» της «τηλεοπτικής παντοκρατορίας», απλά γιατί θεωρώ ότι μάλλον δεν υπήρξε ποτέ – «τρελή του σπιτιού» ονόμασαν την τηλεόραση στις δημοκρατικές κοινωνίες, οι γάλλοι κοινωνιολόγοι Ντομινίκ Βολτόν και Ζαν Λουί Μισικά (στο βιβλίο τους «La folle du logis», όπου εξετάζουν τη θέση της στο δημόσιο χώρο και τους νέους κανόνες που εισαγάγει στο πολιτικό παιχνίδι). Και τούτη είναι μια συζήτηση που δεν πρόκειται να κλείσει εύκολα.

Όπως άλλωστε και η συζήτηση για τη λειτουργία και τη σημασία των social media. Επεσήμανα ήδη την τάση απομείωσης της λειτουργίας τους, που σε άλλες κοινωνίες παραμένει επαναστατική, όπως π.χ. στις περιπτώσεις αυταρχικών καθεστώτων της Μέσης Ανατολής, όπου τα sm λειτουργούν ως μέσα χειραφέτησης έναντι των «κλειδωμένων» ΜΜΕ. Μία λογική ανάθεσης φαίνεται ότι κυριαρχεί και σε αυτά: κριτική ή (και) «κράξιμο» των πολιτικών (και όχι μόνο) καθώς και αξιολόγηση των πολιτικών πριν από την κάλπη. Δηλαδή στα καθ’ ημάς, οι χρήστες των sm, πολιτικοί και πολίτες, τείνουν σε μια ναρκισσιστική χρήση, με ορισμένους από τους μεν να τα χρησιμοποιούν σε αντικατάσταση πιο παραδοσιακών βημάτων έκφρασης γνώμης (π.χ. Βουλή), και κάποιους από τους δε, να συγχέουν δημόσια και ιδιωτική σφαίρα, στο όνομα μιας ενημέρωσης που την εκλαμβάνουν με πολύ προσωπικό τρόπο. Και τούτη η εξέλιξη με προβληματίζει, τόσο λόγω του περιεχομένου όσο και του σύντομου χρόνου μέσα στον οποίο φαίνεται ότι συντελείται.

Τέλος, σε ό,τι αφορά στην ανωνυμία. Δεν προέβην σε κανενός είδους αξιολογική κρίση – υπέρ ή κατά. Απλά διαπίστωσα ότι αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά των sm, μαζί με τη δυνατότητα που έχουν μικρές ομάδες να έχουν, αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους τους, παρουσία σε αυτά για δημιουργία εντυπώσεων. Έχω απόλυτη συνείδηση ότι το θέμα συνιστά «ναρκοθετημένο πεδία» με όχι εύκολες απαντήσεις.

Αλλά είπαμε. Η συζήτηση για τα sm τώρα ξεκινά. Και αξίζει, νομίζω, να συνεχιστεί από όλους όσοι τα γνωρίζουμε, τα χρησιμοποιούμε και δεν επιθυμούμε να τα δούμε να καταλήγουν απλοί ιμάντες μεταβίβασης συνθημάτων ή πεδία επανάληψης πολιτικών αντιπαραθέσεων…

Με εκτίμηση,

Ρένα Δούρου

Η απάντηση της Ρένας Δούρου  σε αυτήν μου την ανάρτηση

Η επιλογή της φωτογραφίας αποκλειστικά δική μου